źródło: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Tekst: Katarzyna Krzywicka
Tłumaczenie: Dostępni.pl – Bernard Kinov
Napisy: Dostępni.pl – Karolina Szeląg
_________________________________________________________________
Sztuka i symbole islamu
Religią Tatarów polsko-litewskich był islam. Wyznaczał on nie tylko zasady wiary, ale również porządkował życie codzienne wiernego. Dlatego sztuka islamu nie była tylko sztuką sakralną – związaną z religią i jej obrzędami, ale przenikała każdy aspekt życia osób żyjących w jej kręgu.
W sztukach zdobniczych nie można było przedstawiać postaci ludzi i zwierząt. Korzystano więc z innych motywów: roślinnych lub geometrycznych. Zdobiono za ich pomocą architekturę, wnętrza, tkaniny, rzemiosło artystyczne, księgi. Stanowiły również popis finezji i fantazji artystów, którzy nabrali wielkiej biegłości w tworzeniu tych bogatych dekoracji. Istnieje określenie, które doskonale określa, jak to bogactwo się przejawia – horror vacui (lęk przed pustką). Dekoracja zapełniała całą powierzchnię zdobionego obiektu – do tego stopnia, że nie było widać tła.
Również jako motyw zdobniczy wykorzystywane było pismo arabskie. Kaligrafia, czyli sztuka pięknego i wyraźnego pisania, wykorzystywana była nie tylko w księgach pisanych ręcznie, ale również w architekturze i rzemiośle. Szczególne, uświęcone znaczenie miały kaligrafowane cytaty z Koranu. Tatarzy polsko-litewscy w swojej artystycznej działalności byli o wiele skromniejsi niż ich współbracia żyjący w krajach arabskich. W tworzonych przez siebie muhirach wykorzystywali zarówno symbolikę kolorów, jak i motywów, np. mihrabu lub uproszczonego rysunku meczetów. Znanym symbolem islamu jest półksiężyc z gwiazdą. Użycie tych dwóch motywów ma przypominać o tym, że objawienia Mahometa miały miejsce nocą, a ich świadkami był księżyc i gwiazdy.
_________________________________________________________________
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach zadania „Dofinansowanie finalnej części projektu dokumentacyjno-wystawienniczego, poświęconego m.in. dziełom dawnego rękopiśmiennictwa Tatarów polsko-litewskich”.
