źródło: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Rzecz osobliwa, urokliwa, do złudzenia przypominająca obraz, choć w gruncie rzeczy nim nie będąca. Diorama – ciekawostka iluzjonistyczna. Sięgając do źródłosłowu doszukamy się greckiego słowa (dioráō – widzę na przestrzał), które dość wiernie tłumaczy istotę tej wielopłaszczyznowej kompozycji plastycznej obliczonej na wytworzenie wrażenia trójwymiarowości. Zasada zawsze była podobna: dwuwymiarowe wyobrażenie (obraz lub zdjęcie) wkomponowywano w jak najsprytniej zaaranżowane przedmioty rzeczywiste, starając się zatrzeć granice między światem wyobrażonym a światem realnym. Oświetlane w umiejętny sposób dioramy pozwalały uzyskać efekty nie tylko przestrzenne, ale także wytworzyć obraz ruchomy.
Dominującym akcentem naszej dioramy jest urokliwie naiwna scenka figuralna – fragment miedziorytu naklejonego na wyciętą konturowo dyktę, umieszczoną na tle dużego, rozłożystego drzewa. Ukazuje półleżącą na czerwonej draperii jasnowłosą Psyche z odsłoniętą prawą piersią, w długiej białej szacie. Dziewczyna wspiera się na prawej dłoni, drugą unosi ku górze, odgarniając włosy. Nad nią unosi się uskrzydlony Amor, ujmując w dłonie sznur obwiązany wokół przegubu jej dłoni. Na pierwszym planie rzeka, której brzegi wyłożono inkrustacją z prawdziwych kamieni. W tle rozległy krajobraz malarski. W specjalnie zaprojektowanym głębokim obramowaniu obserwujemy przemyślne i efektowne zestawienie materiałów, technik, perspektyw i konceptów; relację drewna i metalu, dialog podmalowanego akwarelką, naklejonego na dyktę miedziorytu z odłamkami kamieni półszlachetnych, grę świateł i cieni, laserunkowego prześwitu i olejnej nieprzeźroczystości, dosłowności z umownością.
Taki sposób obrazowania, zakładający żywą interakcję z widzem święcił triumfy w wieku XIX za sprawą twórcy fotografii Louisa Jacquesa Daguerre’a. W 1822 otworzył on w Paryżu salę widowiskową w której pokazywał m. in. zaaranżowany w formie dioramy wybuch Wezuwiusza oraz sceny mitologiczne.
___________________________________
Tekst: Alicja Łoboda
Tłumaczenie: Dostępni.eu – Bernard Kinov
Napisy: Dostępni.eu
Ilustracja: „Amor i Psyche”, diorama, fot. Agnieszka Indyk
